Circulair samenwerken aan netcongestie

Het elektriciteitsnet in Nederland staat voor grote uitdagingen. De snel stijgende vraag naar elektriciteit maakt het noodzakelijk om het net drastisch uit te breiden. Tegelijkertijd leidt dit ook tot aanzienlijke congestieproblemen. Zowel aan de kant van de energieafname als die van de energieopwekking zit het net vol. Hierdoor kunnen zowel investeerders in duurzame energie als consumenten en bedrijven die energie nodig hebben, niet worden aangesloten. Dit terwijl we voor de transitie naar een duurzame energie economie sterk afhankelijk van de elektrificatie van energiebronnen: een grote uitdaging die vraagt om innovatieve oplossingen. 

De coalitie 'Circulaire Energie Economie', bestaande uit netbeheerders en leveranciers, is opgericht om innovatieve oplossingen voor het overvolle energienet te realiseren. Een van problemen die ze aanpakken zijn het upgraden van vermogenstransformatoren, waarvan er duizenden in Nederland vervangen moeten worden. Kosten van volledige vervanging zijn hoog, grondstoffen zijn schaars, er is sprake van personeelsschaarste en ook (her)bouwvergunningen zijn tijdrovend. 

Knelpunten in het elektriciteitsnet

In het hoogspanningslab van Alliander in Duiven, een van de Nederlandse netbeheerders, werd afgelopen maart gewerkt aan een innovatieve oplossing. Samen met Alliander en andere netbeheerders is Invest-NL een project opgestart om de circulaire aanpak van de energietransitie te versnellen, met een speciale focus op de vermogenstransformatoren.

In Nederland zijn er ruim 2.500 van deze kostbare apparaten, die enkele miljoenen per stuk kosten. De vermogenstransformatoren zijn momenteel aan vervanging toe om een hogere capaciteit te bereiken.

Het belang van vermogenstransformatoren

Vermogenstransformatoren zijn elektrische voorzieningen die de spanning van elektriciteit verhogen of verlagen in energienetwerken. Ze spelen een cruciale rol bij het efficiënt transporteren van elektriciteit over lange afstanden door de spanning te verhogen voor transport en vervolgens te verlagen voor veilig gebruik in huizen en bedrijven.  

Circulaire aanpak

Guy de Sévaux, Teamlead Biobased & Circulaire economie van Invest-NL, legt uit: "We zijn met Alliander en andere netbeheerders een project gestart om de circulariteit van de netten te verhogen. We bekijken nu of we de transformatoren niet hoeven te vervangen maar wellicht met refurbishment een upgrade kunnen geven. Net alsof je een auto een turbo geeft en op die manier tot grotere capaciteit kunt brengen." 

Door bestaande transformatoren te vernieuwen en hun belastbaarheid te verhogen, kan de kostbare en tijdrovende vervanging van deze transformatoren worden voorkomen. Dit bespaart niet alleen geld, maar ook grondstoffen, tijd en mankracht. 

Net alsof je een auto een turbo geeft en op die manier tot grotere capaciteit kunt brengen.

Guy de Sévaux, Teamlead Biobased & Circulaire economie van Invest-NL 

Maatwerk als oplossing 
Het project onderzoekt of transformatoren niet in plaats van vervangen, opgewaardeerd kunnen worden. Door enkele modificaties toe te voegen, vooral gericht op het verbeteren van de temperatuurhuishouding, kan de belastbaarheid verhoogd worden.  

Rory Leich, consultant Duurzaam Energie Perspectief bij Alliander, licht toe: "Het idee wat we hebben is om de belastbaarheid te verhogen door wat modificaties aan transformatoren toe te voegen. Om eigenlijk de hele temperatuurhuishouding te verlagen waardoor we de belastbaarheid kunnen verhogen. Deze aanpak gaat significant de belastbaarheid van transformatoren verhogen. Ik schat zelf in dat je ongeveer 30 tot 50% meer vermogen uit een vermogenstransformator kunt halen door naar wat meer maatwerk te kijken en wat modificaties toe te voegen." 

Invest-NL heeft ons geleerd om veel intensiever met die marktpartijen in gesprek te gaan over de investeringskansen, maar ook de bottlenecks die eigenlijk ook een rol spelen.

Koen Eising, CSR Director bij Alliander

Materiaalreductie en duurzaamheid

Niet alleen bespaart deze aanpak geld en grondstoffen, maar het houdt ook bestaande componenten langer in bedrijf en maakt het mogelijk het net sneller te repareren en uit te breiden.

Koen Eising, CSR Director bij Alliander, benadrukt: "Niet alleen in Nederland moeten wij het net verdubbelen. Maar over de hele wereld gebeurt dat. We zien eigenlijk een exponentiële stijging na 2030. Je moet je daar nu al op voorbereiden. En het interessante van het circulaire ondernemen waarbij je dus zorgvuldig met je grondstoffen omgaat, is ook nog eens een keer dat wij bepaalde componenten makkelijker kunnen reviseren. We zijn veel bezig met revisie. Dan kun je bestaande componenten langer in bedrijf houden. En het heeft direct een effect dat wij het net sneller kunnen repareren, sneller kunnen uitbreiden en minder snel misgrijpen bij de schaarse componenten." 

Unieke samenwerking 
Het succes van dit project is grotendeels te danken aan de samenwerking tussen verschillende partijen. Guy de Sévaux vat dit samen op basis van de sessie in Duiven: "Vandaag hebben alle leveranciers en de netbeheerders bij elkaar hebben gezeten om te besluiten dat ze samen deze bestaande transformatoren een nieuw leven te geven. En daarmee netcongestie in Nederland een stuk vooruit te helpen." 

Naast Invest-NL en Alliander zijn ook Enexis, Gasunie en Fedet betrokken bij dit project, waarmee ze samen werken aan een duurzame en toekomstbestendige energievoorziening in Nederland. 

Bekijk de video

Contact

Wil jij meer weten over dit project? Neem contact met me op!

Guy de Sevaux
Teamlead Biobased & Circulaire Economie

[email protected]